จากใจด่านสุดท้าย! สัปเหร่อ เริ่มรับไม่ไหว เมรุใกล้แตกแล้ว ซ้ำไร้การเหลียวแล

ต๋อย : สมัยก่อนผมบวชเณร แล้วบวชพระ พอบวชพระ ศพไม่มีเงิน ก็ถามหลวงพ่อจะทำยังไง สัปเหร่อก็ไม่อยู่ ท่านถามว่ากลัวมั้ย ถ้าไม่กลัวก็เผยเลย ก็จัดการเผาศพแรกในชีวิต พอสึกจากพระ ก็เป็นสัปเหร่อ บางศพไม่มีเงินเราก็ทำให้เขาฟรี ใครให้ก็เอา ใครไม่ให้ก็ไม่เอา

ไม่มีเงินเดือน?

ต๋อย : ไม่มี

ไม่ได้เรียกร้องกับญาติพี่น้องของศพ?

ต๋อย : ใช่ ที่วัดผมค่าศาลาก็ไม่เรียกร้อง อยากให้เท่าไหร่ก็ให้ บางวัดตั้งราคาสูง ศพจะไปไหน วัดนี้เงินของคุณเหรอ แค่เขาใส่หัวโขนให้คุณ แล้วคุณบอกว่าวัดนี้เป็นวัดของคุณ เจ้าอาวาสองค์ไหนสร้างวัดด้วยเงินตัวเอง มันเป็นของประชาชน คุณทำไม่ถูก กรณีที่คุณไม่รับศพโควิด ศพยากไร้ ไล่เขาไปอยู่วัดอื่น ทำแบบนี้ทำไม อีกอย่างวัดก็ไม่ใช่วัดของคุณ เงินก็เงินประชาชน คุณไปเรี่ยไรเงินสร้างศาลา สร้างเมรุ แต่คุณบอกวัดของคุณ

เวลาศพตายเพราะโควิด วัดเหล่านั้นไม่ให้เข้า ถ้าวัดเหล่านั้นอ้างว่าจริงๆ ชุมชนไม่อยากให้เอาเข้าไป?

ต๋อย : ทางผมก็ชุมชน ทำไมเขาให้ล่ะ ต้องอธิบายเขาสิ เขาเป็นญาติพี่น้องคุณนะ แล้วเขาจะไปเผาที่ไหน

วันนี้ศพโควิดที่เข้ามาที่วัดที่ลุงอยู่ ถือว่าหนักมั้ย?

ต๋อย : ตั้งแต่เป็นสัปเหร่อมา เพิ่งเคยเห็น เข้ามาติดๆ กัน ตอนนี้ 77 ศพ ทั้งหมดรวมแล้ว ที่ลุงเผาคนเดียว บ่ายสามโมงมีรอคิวอีกน่าจะอีก 2-3 ศพ

ป้องกันตัวเองยังไง ในการเผาศพโควิด?

ต๋อย : เสื้อกันฝน ถุงมือปอกผลไม้ รองเท้าแตะ เขาบอกไม่ปลอดภัย แต่เราจะทำยังไงได้ เขาไปหาวัดแล้ว วัดไม่รับเขา ต้องบอกเจ้าอาวาส หลวงพ่อช่วยเขาเถอะ เขาหาวัดไม่ได้ หลวงพ่อกลัวก็ไปอยู่ในโบสถ์เลย ผมจัดการเอง ผมก็เอาเข้าเตาเผาเองผมอยู่คนเดียว เผาเขาศพที่ 1

ตอนนั้นไม่มีชุด แล้วป้องกันตัวเองยังไง?

ต๋อย : ก็ใส่เสื้อกันฝนอย่างที่บอก พระสี่องค์ขึ้นไป แอลกอฮอล์ก็ไม่มี กลับลงมาก็อาบน้ำกัน

ไม่มีหน่วยงานไหน เจ้าหน้าที่ภาครัฐมาดูแล?

ต๋อย : ไม่มี ไม่มีใคร เขาป้องกันยังไง ดูแลเรายังไง ไม่มี คุณเอาแต่ด่านหน้า แต่ไม่วางมาตรการว่าถ้าด่านหน้าทำไม่สำเร็จ จะไปด่านไหน นี่ด่านสุดท้ายคือสัปเหร่อ คุณไม่เคยคิดถึงหัวอกพวกผม ว่าจะตายอยู่ตรงนั้นมั้ย คุณไม่มองเราเลย เห็นเราเป็นหมูเป็นหมาเหรอ เราก็มีชีวิต เราถึงมาสู้ให้มองเรามั่ง แต่ท่านก็ยังไม่มอง

ต๋อย : ยังครับ

ทำเรื่องร้องขอไปมั้ย?

ต๋อย : ผมไม่เคยขอใคร เพราะไม่รู้หนังสือ

ลงบัญชีหรือยัง?

ต๋อย : ยังไม่ได้ลงอะไรทั้งนั้น แต่มีเด็กคนนึงยื่นมือช่วยตอนผมออกสื่อ ก็ขอบคุณเด็กคนนี้ที่สละให้ผมได้ฉีดวันที่ 31 ก.ค. นี้ เด็กเขาสละให้ลุง ลุงรอ ดีใจ คนนี้เป็นผู้มีพระคุณ ยื่นมือมาช่วยชีวิตลุง ทั้งที่ไม่มีหน่วยงานไหนเคยยื่นมือมา

คนทำหน้าที่สัปเหร่อแบบลุง มีอีกหลายคนมั้ย?

ต๋อย : น่าจะหลายคน ยังไม่มีหน่วยงานไหนลงมาดู ถ้าดูเราสักนิดเราจะไม่ออกมาแบบนี้เลย คุณทำงานผิดพลาดแล้วเอามาทิ้งให้เราโดยไม่มีอะไรป้องกัน คุณทำไม่ถูก

ทำงานผิดพลาด หมายถึง?

ต๋อย : ทางรัฐทำงานผิดพลาดไง ผมพูดชัดเจนแบบนี้ ผมไม่กลัวหรอกเพราะผมตัวคนเดียว ไม่มีครอบครัว แต่ผมช่วยทุกคน ทุกศพ ผมทำ คุณต้องมองประชาชนบ้าง เขาไม่ต้องการเงินหรอก เอาเงินมาแล้วชีวิตรอดมั้ย ชีวิตไม่รอด เงิน 5 พันเอาไปซื้อวัคซีนดีๆ มาสิ วัคซีนดีๆ กันกว่า ฉีดได้ทุกคนในประเทศ ตอนนี้เอาเงินมา ชีวิตไม่รอด เอามาทำไม ลุงไม่เอา ตอนนี้ลุงมีสิทธิได้เงินเป็นล้าน ลุงยังไม่เอา ลุงสละเพื่อทำเตา เผื่อเตาพังวันไหนไม่มีเงิน ลุงก็เอาเงินตรงนี้ ขนาดแว่นมองไม่เห็นแล้ว มันเสีย ลุงยังใส่อยู่แบบนี้ ยังไม่เอาเลย

ต๋อย : ชุดแรกคือพระในวัด ขอบคุณท่านซื้อมาให้หนึ่งชุด ชุดที่สองชาวบ้านข้างวัด ชุดที่สามของสข.จิรเสกข์ วัฒนมงคล เอามาให้ 2 ชุด ที่เหลือคือรพ.ทหารเรือ แผนกศพ เอามาให้ผม ตอนนี้มีเยอะแล้ว แต่ก่อนหน้านี้ไม่มี

เห็นว่าต้องเอาชุด PPE ไปซักเดตตอลแล้วมาใส่ใหม่?

ต๋อย : ใช่ ซักอยู่อย่างนี้ พอขาดก็ทิ้ง ก่อนออกสื่อเหลือชุดสุดท้ายทหารเรือเอามาให้ ถ้าไม่ได้ชาวบ้าน หรือชมรม ของ สข.จิรเสกข์ รพ.ทหารเรือ ผมไม่มีชุดอะไรเลย แต่ผมก็จะเผาเขา ผมไม่ทิ้งสักศพ ถ้าผมไหว

ทุกวันนี้เผากี่ศพ?

ต๋อย : 2-3 ศพ เพราะลุงคนเดียว

เห็นว่าเยอะสุดวันนึง 7 ศพ?

ต๋อย : บางที 7-8 ศพ แต่ลุงไม่ไหว ศพที่เขารวยไปวัดหลวงได้ แต่ศพไม่มีเงิน รพ.ทหารเรือต้องหา โลงก็มาเอาที่ลุง เขาก็ต้องช่วยกัน มีรพ.เดียว แต่รพ.อื่นเรียกเขาหมื่นห้าเพื่อมาส่งที่วัดลุง รพ.พวกนี้ให้คิดบ้าง

ลุงอยากเรียกร้องให้ภาครัฐดูแลด่านสุดท้ายด้วย คือสัปเหร่อ คนจะรวยจะจนก็มาอยู่ตรงนี้หมด เราก็มีหน้าที่ต้องทำเหมือนกัน อยากให้เหลียวแลบ้าง?

ต๋อย : ใช่ หนึ่งถ้าผมทำไม่สำเร็จ ผมตายหมด คนตายทั้งประเทศจะเอาศพโควิดลอยในน้ำเหมือนอินเดียเหรอ อันนั้นไม่สำคัญ หน่วยงานออกมาช่วยก่อน ทุกวันนี้โทรมาหาผม ให้ไปเอาศพมาหน่อย บางบ้านนั่งตายกัน ฝั่งธนบุรีมีอยู่หน่วยเดียว สข.จิรเสกข์ ที่วิ่งฉีดยา เอาศพมาให้ผม

ก่อนหน้านี้มีหน่วยงานไหนมาทำความเข้าใจ ต้องเผาศพยังไง?

ต๋อย : ไม่มี ทุกวันนี้ตามมีตามเกิด ไม่มีใครมอง เหมือนเราไม่ใช่คนมั้ง เราเหมือนหมูเป็นหมามั้ง เขาทำกับผมแบบนี้ไง ไม่เคยมองชีวิตสัปเหร่อ เขาถึงกลัวกัน เขาถึงไม่เปิดวัด พระ สัปเหร่อคุณไม่มาดูเขา

ถ้าวันนี้ ทางการ หรือสำนักพุทธ หรือที่ไหนก็ตามที่ไปคุยได้กับทางวัด ไปทำความเข้าใจว่าศพโควิดเผาได้ เพราะตอนตายเขาใส่ซิปล็อกมา มาถึงเอาเข้าไปแล้วเผา ก็จบ มันทำได้ แต่พอไม่มีใครเดินเรื่องนี้ วัดก็ไม่รับ พอวัดที่รับมามันก็โหลด แทนที่จะกระจายออกไป?

ต๋อย : เขาก็ไม่ไหว ประเทศไทยมีกี่วัด วัดไหนวัดนั้นรับ พัง แต่นี่ไม่มี แต่ตั้งแต่ออกสื่อมา ขอบคุณหลายๆ วัดที่เปิด ขอบคุณเจ้าอาวาส สัปเหร่อที่ช่วยกัน คนของหมู่บ้านคุณ เขาก็อยากอยู่หมู่บ้านเขา ทุกวันนี้หมู่บ้านคุณเอามาทิ้งให้ผม ผมก็ต้องเผา จะไล่เขาไปไหนล่ะ เขานอนรพ.ก็ทรมานอยู่แล้ว บางคนนั่งขัดสมาธิมา พอโลงไหม้หมด ก็เป็นท่าที่เขาขัดสมาธิตาย เขานอนแต่ขายังขัดสมาธิอยู่เลย บางศพขาตรงไม่ได้ มันแข็ง ผมมองเห็นหมด อย่าลืมสิ ผมเปิดเตาขึ้นมาดู ทุกคนไม่ได้เข้าไปอยู่ตรงนั้น มีผมคนเดียวที่อยู่ตรงนั้น

ต๋อย : ใช่ เขากลัวติดเชื้อ บางคนให้ขึ้นมาเก็บกระดูกก็ไม่ขึ้น ยืนอยู่ข้างล่าง ก็บอกว่าเชื้อตายหมดแล้ว โดนไฟ ขึ้นมาเหอะ ยังไงก็พ่อแม่ บางคนไม่เอาเลย เขาทิ้งเลย ลุงก็บอกว่าทิ้งก็ไม่เป็นไร วันหน้าโควิดหมดลุงจะไปทำบุญให้เขาเอง และจะเอาไปลอยอังคารให้เอง เพราะทุกวันนี้ถ้าศพไม่มีเงิน ลุงก็ออกเอง บางศพเขาให้น้ำใจลุงนิดๆ หน่อยๆ ลุงก็รวมใส่ซองถวายพระ เพราะศพที่ไม่มีใครมาเลย ลุงจะทำให้ ลุงไม่เคยเรียกร้อง แล้วแต่ เขาให้ก็เอา ไม่ให้ก็ไม่เอา แต่ศพตอนนี้ลำบากเยอะ ลูกหลานไม่มีเงินเลย ลุงก็เฉลี่ยของลุง เอาใส่ซองพระบ้าง ช่วยๆ กันไป เป็นเจ้าภาพให้ บางทีโทรมา ยังไงเป็นพ่อเป็นแม่นะ ทำแทนให้ที มาไม่ได้ ลุงก็ทำให้ วันนึงโควิดหมด มารับกลับนะ ยังไงก็พ่อแม่คุณ เป็นแบบนี้เพราะไม่มีการทำความเข้าใจกับประชาชน

สัมภาษณ์ "ศ.นพ. ธีระวัฒน์ เหมะจุฑา" หัวหน้าศูนย์วิทยาศาสตร์สุขภาพโรคอุบัติใหม่ คณะแพทยศาสตร์ รพ.จุฬาฯ สภากาชาดไทย กรณีศพที่จะไปเผาในวัด ทุกวัดสามารถรับศพได้?

นพ. ธีระวัฒน์ : ต้องเรียนว่าทุกวัดควรรับศพได้หมดเลย เพราะกระบวนการห่อหุ้มร่างกายผู้เสียชีวิต ก็ทำโดยป้องกันไม่ให้มีการปนเปื้อนโดยเชื้อ มีถุงคลุม 2 หรือ 3 ชั้นก็ตามแต่ ตรงนี้รับประกันความปลอดภัย ไม่ได้มีโควิดติดอยู่ที่ถุง

ปลอดภัยแน่นอน ต้องมีใครทำความเข้าใจกับทางวัดมั้ย หรือสำนักพุทธ หรือชุมชนรอบๆ วัดหรือเปล่า?

นพ. ธีระวัฒน์ : ตั้งแต่ปีที่แล้ว มีปัญหาเรื่องศพพอสมควร กระทรวงสาธารณสุขเองก็ให้ความรู้ไปรอบนึงแล้ว แต่เนื่องจากปีนี้มีผู้เสียชีวิตมหาศาล เลยมีการเกรงกลัวต่างๆ เป็นหน้าที่พวกเราเอง ที่ต้องทำความเข้าใจกับเรื่องนี้ ขณะเดียวกัน อาจต้องทำความเข้าใจกับทางวัดด้วย ไม่มีเหตุผลอะไรเลยที่จะปฏิเสธการเผาศพ พี่น้องประชาชนต้องขอบคุณด่านหลัง คุณน้า ที่ทำหน้าที่สำคัญตรงนี้ให้ผู้เสียชีวิตไปแล้ว

ประชาชนส่วนหนึ่งไม่กล้ารับกระดูกกลับบ้าน กลัวเอาไปแล้วติดโควิด อยากให้ทำความเข้าใจยังไงดี?

นพ. ธีระวัฒน์ : เรื่องกระดูกหลังเผาไฟขึ้นเมรุไปเรียบร้อย ตรงนี้ไม่มีเชื้อหลงเหลืออยู่แน่นอน ดังนั้นการที่รับอัฐิกลับไป เพราะเป็นครอบครัว ควรทำพิธีตามความเหมาะสม อย่าทิ้งให้เป็นภาระกับด่านสุดท้ายกับคุณน้าสัปเหร่อ อย่างนี้เป็นต้น

พอมีข้อแนะนำอะไรให้ด่านสุดท้ายบ้าง เช่นการดูแลตัวเองในเบื้องต้น?

นพ. ธีระวัฒน์ : ประการแรก ทางการอาจต้องให้ความสำคัญ เหลียวแลด่าสุดท้าย จริงๆ ถือว่าเป็นบุคลากรด่านหน้าด้วยซ้ำ ซึ่งจัดการตอนปลายทาง ด่านสุดท้ายตรงนี้อาจต้องพบปะผู้คน ญาติมิตรต่างๆ ที่นำร่างผู้เสียชีวิตมา ก็เสี่ยงระดับหนึ่งที่จะได้รับเชื้อจากคนอื่นด้วยซ้ำ ขณะเดียวกันงานทำพิธีต่างๆ ก็มีการชุมนุมเช่นกัน เรื่องวัคซีน หรือหน้ากากอนามัย ชุดป้องกันตน PPE ต้องถือว่าท่านเหล่านี้เป็นบุคลากรที่อยู่ในระบบสาธารณสุขเหมือนกัน ถ้าหากว่ามีความผิดปกติ หรือติดเชื้อควรได้รับการเหลียวแลเช่นเดียวกัน

สาธารณสุข ต้องลงมาดูแลสัปเหร่อ เพราะถือเป็นด่านหน้า?

นพ. ธีระวัฒน์ : ครับ ถูกต้องร้อยเปอร์เซ็นต์ แม้แต่เจ้าหน้าที่ทำความสะอาด เก็บของใช้ต่างๆ ในรพ. ที่อาจปนเปื้อนด้วยเชื้อโรค ตรงนี้ต้องให้ความสำคัญ คงไม่ได้มีแค่หมอ พยาบาล บุคลากรทุกประเภท ที่ทำงานทั้งกลางวันและกลางคืน ถือว่าเป็นบุคคลสำคัญเช่นเดียวกัน

ต๋อย : ถ้าเผาแล้วตาย ผมไปก่อนแล้ว ผมไม่กลัวด้วย ผมกลัวญาติคนตายจะเอาเชื้อมา ผมถึงอยากป้องกันตรงนี้ แต่บางคนก็เข้าใจ เขาก็เชื่อนะ ให้รอก็รอ จนกว่าผมจะอนุญาต

เคยเจอเหตุการณ์แบบนี้มั้ย?

ต๋อย : ไม่เคย เคยแต่น้อย แต่สมัยพ่อแม่เล่าให้ฟังว่าห่าลงกินมนุษย์ ลุงก็ไม่คิดว่าจะเป็นแบบนี้ พ่อแม่ว่าเดินๆ อยู่ท้องเสียตาย นั่งตาย นอนตามริมถนน ไม่คิดว่าสักวันนึงจะมาเจอ โรคเอดส์ที่ว่าร้ายยังไม่เท่านี้ เวลาศพเขามามีน้ำเหลือง เป็นแผลก็อย่าไปโดนเขา เราก็รดน้ำศพได้ในโลง แต่อันนี้ทำอะไรไม่ได้เลย

เมรุใกล้พัง?

ต๋อย : ข้างบนเริ่มหลุด มันเผาติดๆ ตอนนี้มีเงินบริจาคที่เขาให้ผมส่วนตัว ผมไม่เอา ก็เอาไปทำเมรุ เอามาก็ไม่มีความสุข คุณงก ละโมบโลภมากกัน คุณรวยขนาดนั้นยังไม่พอ ขนาดลุงจะเอาเงินมาทำแว่นยังไม่เอาเลย แว่นลุงก็มองไม่ได้แล้ว ประกันก็ไม่มี

ขอทำแว่นให้ลุงและทำประกันชีวิตโควิดให้ลุงด้วย?

ต๋อย : ขอบคุณมาก

ประชาชนทุกคนไม่ทิ้ง ใครทิ้งผมไม่รู้ แต่ผมไม่ทิ้ง?

ต๋อย : ขอบคุณทุกคน ทุกหน่วยงานที่ช่วยผม หน่วยงาน ประชาชนช่วยกันเอง ลุง พวกพี่น้อง ลูกหลานทั้งหลายที่ช่วยลุง คนแรกที่ช่วยลุงจะไม่ลืม ที่ปล่อยคลิปให้ลุงสู้ ครอบครัวตระกูลดวงมาลย์ เขาถามว่าลุงสู้มั้ย ลุงบอกว่าลุงสู้ ถ้าลุงไม่สู้ลุงตาย เขาบอกว่าขอปล่อยคลิปลุง แต่จะเหนื่อยหน่อย ก็เหนื่อยจริงๆ แต่ก็สู้