ไขทุกข้อสงสัย! ตรวจโควิดเอง ทำยังไงให้ถูกวิธี ต้องดูคลิปนี้

นพ.ปกรัฐ : ถ้าสว็อปก็จะเจอได้ตั้งแต่วันแรกๆ พูดถึง PCR นะ ถ้าติดปั๊บไม่กี่วันก็จะเจอสารพันธุกรรมก่อน แต่โปรตีนไม่เจอ ช่วงนั้นเป็น Antigen อาจเป็นผลลบอยู่ แต่ PCR ผลบวกแล้ว ถ้าเราตามต่อไปก็จะเจอผลบวก นี่เป็นเหตุผลว่าทำไมต่างประเทศถึงแนะนำว่าการตรวจด้วยตัวเองครั้งเดียวมันไม่พอ เพราะตอนไม่ทราบโปรตีนมันจะลบ แต่อีก 5 วันข้างหน้าจะเป็นบวก

PCR วันแรกจนถึง 5 วันมีโอกาสเจอได้เลย เพราะตรวจหาพันธุกรรม แต่ Antigen Test กี่วัน?

นพ.ปกรัฐ : อาจ 5 วันขึ้นไป มันบอกได้ยากมาก แต่ประมาณ 5-7 วัน ขึ้นอยู่กับปริมาณไวรัสในคอเราว่ามากแค่ไหน ถ้ามากก็สร้างโปรตีนได้มากและเร็ว ก็จะตรวจเจอเร็ว

มันต่างกันยังไง?

นพ.ปกรัฐ : เป็นไม้สว็อป อันที่ตรวจด้วยตัวเองจะแหย่เข้าไปแค่ประมาณ 2 เซนฯ แล้วกวาดรูปจมูกสองข้างแล้วไปใส่น้ำยา แต่อันที่ยาวๆ ปลายเล็กๆ ต้องสอดไปถึงหลังโพรงจมูกแล้วไปปั่น มันน้ำตาไหลตอนนั้น ซึ่งให้ใช้ในห้องแล็บเท่านั้น แต่ปัจจุบันเนื่องจากรัฐมีนโยบายให้ตรวจเองได้แล้ว แต่ชุดตรวจยังไม่เข้าเมืองไทย เขาเลยอนุมัติให้ชุดตรวจในแล็บใช้ตรวจด้วยตัวเองไปก่อน แต่คิดว่าภายใน 3-4 อาทิตย์นี้ น่าจะมีชุดที่ประชาชนสามารถตรวจเองอย่างปลอดภัยได้แล้ว

สมชัย : ที่เอามาเป็นชุดเก็บตัวอย่าง อันด้านขวาเป็นที่เก็บหลังโพรงจมูก ลักษณะจะเป็นไม้ที่อ่อน ยืดหยุ่นเพราะเข้าไปลึก ผู้ประกอบวิชาการทางการแพทย์เก็บ ส่วนอีกอันเป็นชุดตรวจเก็บตัวอย่างด้วยตนเอง มันจะใหญ่กว่า ใช้ไปป้ายที่โพรงจมูก วัตถุประสงค์ในการใช้ต่างกัน

แต่ที่เห็นเขาใช้เป็นผสมผสาน บางคนเขาไม่รู้?
สมชัย : ต้องสังเกตที่ตัวไม้ครับ

หลายคนสงสัยว่าใช้อันไหนดี อันปลายเล็กๆ ในทางการแพทย์จะเทสในแล็บ มีนักการแพทย์สว็อปให้ท่าน ทำเองต้องใจถึงพอเพื่อแยงไปในจมูก ?

สมชัย : หลังโพรงจมูกครับ

ประชาชนซื้อกันไม่รู้ว่าอันไหนแล็บเทส หรือโฮมเทส?

สมชัย : ตอนนี้โดยระเบียบกระทรวงก็มีออก เกี่ยวกับโฮมยูส ตรวจด้วยตนเอง ซึ่งก็มีอนุญาตให้ขายแล้ว เริ่มมีบริษัทที่นำเข้ามา ซึ่งการนำเข้ามาตอนนี้ในกฎระเบียบบอกว่าขายให้สถานพยาบาล อาจเป็นสถานพยาบาล คลินิก เทคนิคการแพทย์ ร้านยา ส่วนที่เอามาขายต้องไปปรับให้ชุดตรวจออกมาเป็นแบบสำหรับตรวจด้วยตนเอง และโฮมยูส ซึ่งไม่มีแบบนี้มา

ถ้าเป็นโฮมยูสคือใช้ทำเองที่บ้าน ที่ใส่เข้าไปในจมูก ความยาวขีดจะสั้นกว่า?

สมชัย : วัตถุประสงค์คือให้แยงเข้าไปในโพรงจมูกไม่ลึกมาก 2 เซนฯ ความอ่อนตัวมันต่างกัน

อันนี้ในประเทศไทยออกมาบ้างหรือยัง?

สมชัย : มีครับ ประกาศกระทรวงสาธารณสุขเพิ่งออกมาไม่นาน ต้องมีการออกบิล สั่งซื้อเพื่อจำหน่าย อยู่ในสถานพยาบาล คลินิก ร้านยา เพื่อขายให้ประชาชน

นพ. ปกรัฐ : ใช่ครับ ถ้ามีก็แบบผิดกฎหมาย เอามาจากเมืองนอก อย.เพิ่งอนุมัติเร็วๆ นี้บริษัทต้องใช้เวลาเตรียมการ เนื่องจากเป็นภาษาอังกฤษ ต้องนำมาทำเป็นภาษาไทย วิดีโอภาษาไทย ให้คนทำกันง่ายๆ ก็คงใช้เวลาอีก 2-3 อาทิตย์

สมชัย : ตอนนี้ถ้าเข้าไปเว็บไซต์อย. ก็จะมีประกาศการใช้ชุดตรวจด้วยตนเอง มีประมาณ 5-6 รายการ ตรงนี้ขายได้ และในหน้าเว็บไซต์มีคิวอาร์โค้ดกำกับข้างๆ รายการ ยิงเข้าไปก็แสดงวิธีใช้ แต่ละชุดตรวจจะใช้ต่างกัน ด้วยหลักการเดียวกัน แต่การดำเนินการ การตรวจ อาจแตกต่างกันเล็กน้อย เช่นบางเจ้าให้ป้ายที่โพรงจมูกสองข้าง บางยี่ห้อให้ข้างเดียว ต้องทำตามคู่มือ ถ้าเป็นชุดตรวจที่อนุญาตให้ขายในประเทศ เขาจะมีกำหนด และมีวิธีใช้ที่เป็นภาษาไทย มีชุดอุปกรณ์ที่มากับชุดตรวจ มีตัวเก็บตัวอย่าง เป็นน้ำยาที่เอาไว้สกัด และพอผสมกับตัวอย่างที่เก็บ ผสมกับน้ำยา เราก็หยดไปในตลับตรวจ อ่านผล ขั้นตอนการเตรียมตรงนี้แต่ละยี่ห้อต่างกันเล็กน้อย

โฮมยูสกับแล็บยูส น้ำยาตัวเดียวกัน?

สมชัย : น้ำยาตัวเดียวกัน การเก็บตัวอย่างที่มีคุณภาพ โอกาสตรวจเจอก็จะมาก มันสำคัญด้วย

มันดูยาก?

นพ.ปกรัฐ : มันดูไม่ง่าย ขนาดพวกเรายังดูยากเลย ถึงต้องใช้เวลาเตรียมการ 2-3 อาทิตย์ ชาวบ้านเขาคงลำบาก อาจต้องให้อสม.ช่วยทำมากกว่า

ถ้ามีการตรวจ แยงจมูกไปแล้ว เราใช้แล็บยูสที่ตอนนี้เขาขายกันแล้วประชาชนไปซื้อ ใช้ได้แต่ต้องใจถึงพอ?

นพ. ปกรัฐ : จริงๆ กฎหมายไม่ได้อนุญาต

สมชัย : ถ้าสถานพยาบาลก็ต้องเป็นผู้ประกอบวิชาชีพใช้ทางการแพทย์

สมชัย : ก็ไม่ถูกกฎหมาย

นพ. ปกรัฐ : เพราะมันมีอันตรายเกิดขึ้นได้ ดีไม่ดีเกิดเลือดออก ถ้าทำต้องทำด้วยระมัดระวัง เขาเลยทำปลายให้ใหญ่หน่อย จะได้ไม่แทงลึกเข้าไปข้างใน เอาแค่กลางๆ จมูก แต่ตอนนี้มีคนซื้อมาใช้กันแล้ว

ไม่ถูกกฎหมายแล้วเอามาขายได้ไง?

สมชัย : เราก็แจ้งอย.ให้ไปดำเนินการได้ เพราะตรงนี้เขาห้ามขายให้บุคคลทั่วไป กฎหมายเขียนชัด ต้องโฮมยูสถึงจะขายให้บุคคลทั่วไปได้ แต่ต้องขายผ่านสถานบริการ คลนิก เทคนิคการแพทย์ ร้านยา ถ้าแบบใช้ในสถานบริการพยาบาลเอามาใช้เองไม่ได้ คนขายก็ผิด

แล้วที่ประกาศออกมาคืออะไร?

สมชัย : เป็นแบบสำหรับตรวจด้วยตนเอง ซึ่งเป็นอีกลักษณะนึง ไม่ใช่การเก็บตัวอย่างแบบนั้น และในชุดตรวจจะระบุชัดเจนว่าเป็นชุดตรวจด้วยตนเอง

ตอนนี้คนไม่เข้าใจ เพราะประกาศออกมาไม่ชัด คนเลยไม่รู้ เพราะคนขายก็ขายกันแบบนี้ แล้วจะทำยังไง?

นพ.ปกรัฐ : เมื่อสัปดาห์ที่แล้ว เนื่องจากโฮมยูสไม่เคยมีคนมาทำตลาดก่อนหน้านี้ เพราะรัฐบาลยังไม่อนุญาต เรากลัวทำแล้วเกิดผลลบ ผลบวกลวง เขาเลยให้ใช้วิธีมาตรฐานเป็นหลัก หรืออย่างมากที่สุดคือ Antigen โดยแล็บ และนักเทคนิคการแพทย์ต้องทำให้ แต่เมื่อสัปดาห์ก่อน มันเริ่มตรวจไม่ได้แล้ว จำเป็นต้องออกนโยบายมาตรวจที่บ้าน เข้าใจว่า อย.มีที่เขาอนุญาตไว้แล้ว แต่เป็นชุดใช้ตรวจในแล็บ ผมไม่เช็กนะ แต่มีคนบอกว่าอย.หย่อนให้ ของเดิมที่ใช้ในแล็บ เอามาใช้เป็นโฮมยูสได้ชั่วคราว เวลาจะใช้ก็ต้องระวัง เพราะอันเล็กไม่ดีก็พรืดไปข้างใน คนสว็อปไม่เป็นจะเกิดเรื่องได้ ยิ่งคนมีปัญหาเลือดออกง่ายอยู่แล้ว อาจเกิดปัญหาได้ ถ้าใครซื้อมาแล้วให้ลองจับมาครึ่งนึง

ตอนนี้มุมข้อกฎหมายไม่รู้แล้วกัน เพราะภาครัฐประกาศออกมา ความชัดเจนไม่เกิด ชาวบ้านไปเสียเงินซื้อมาแล้ว ถ้าเรียกเทคนิคการแพทย์ก็เสียเงินอีก มันใช้ยังไง?

นพ.ปกรัฐ : จับครึ่งนึงกันไม่ให้เข้าไปข้างใน ไปกวาดผนังจมูกเราสองข้าง เป็นการแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้าถ้าซื้อมาแล้ว

ถ้าตรวจลึกไม่พอ จะเจอมั้ย?

นพ.ปกรัฐ : ถ้าแพร่เชื้อได้ก็มาแถวๆ จมูกแล้ว ปกติก็ประมาณ 2 เซนฯ

สมชัย : เขาให้อ่านผล 15 นาทีก็ต้องรอ แต่บางทีมันก็ขึ้นก่อน

การทิ้งจะกำจัดมันยังไง ?

นพ.ปกรัฐ : มีสองเรื่อง หนึ่งกำจัด สองทำเสร็จแล้วควรจะล้างมือ เพราะถ้าผลบวกจะไปจับอะไรในบ้านและแพร่เชื้อได้ ตอนทิ้งถ้าใครมีน้ำยาซักผ้าขาวที่บ้านดีที่สุด เทลงไปแล้วเอาไปกำจัดทิ้ง มีถังขยะติดเชื้อใกล้บ้านก็เอาไปฝากทิ้ง ถ้าไม่มีก็ผงซักฟอกทั้งหลายก็ได้ แต่มันจะดีสู้น้ำยาซักผ้าขาวไม่ได้

สมชัย : เอาไฮเตอร์ผสม 1 ต่อ 10

ผมเจอขีดเดียว ไม่ติดเชื้อ สมมติว่าผมไม่ติดแล้ว?

สมชัย : ต้องดูว่าขีดที่ตัวซีถ้าขึ้นก็ไปต่อ ถ้าซีขึ้น แต่ตัวทีไม่ขึ้นก็ปลอดภัย ถ้าทีขึ้นก็เป็นโควิด

นพ.จเด็จ : ตอนนี้เราใช้โฮมยูสเพื่อแจกชาวบ้าน เพื่อให้ง่ายต่อการดำเนินการ แล็บยูสเข้าใจว่าต้องแยงลึกกว่าปกติ ก็เป็นความยากเท่านั้นเอง ขณะนี้ที่เรามีแผนกระจายให้ประชาชนคือโฮมยูส

ถ้าเราเจอแล้ว ผมอยู่ที่บ้านตรวจแล้วเป็นสองขีด เป็นโควิดต้องทำยังไงต่อ?

นพ.จเด็ด : เราจะให้ทำการโฮม ไอโซเลชั่น ถ้าท่านไม่ใช่กลุ่มเสี่ยงและเป็นอาการสีเขียว ง่ายที่สุดคือติดต่อรพ.ใกล้บ้านท่าน ไม่ว่าจะรพ.ส่งเสริมตำบล รพ.สุขภาพชุมชน ถ้าอยู่ต่างจังหวัด ในกรุงเทพฯ ก็ติดต่อสาธารณสุข หรือคลินิกใกล้บ้าน ถ้าติดต่อแล้วยังไม่ได้ความชัดเจน ก็ติดต่อ 1330 ตอนนี้แน่นเราเปิดใหม่ ไปกรอกข้อมูลในเว็บไซต์ก็ได้ เราจะจับคู่กับหน่วยคลินิกกับหน่วยพยาบาลปฐมภูมิให้ หรือเข้าทางแอดไลน์ออฟฟิเชียล หรือเข้าคิวอาร์โค้ด ตอนนี้เรากำลังทดลองนำระบบนี้อยู่ คลินิกจะรับผู้ป่วยเข้าไป ส่งยา ส่งอาหารไปให้ พรุ่งนี้จะนัดหน่วยบริการทั้งประเทศ 1 หมื่นกว่าแห่งเตรียมความพร้อม ถ้าติดเชื้อแจ้งหน่วยบริการปฐมภูมิก่อน ถ้าเหลืองหรือแดงค่อยนำเข้ารพ. นี่เป็นหลักการที่เราจะดำเนินการต่อไป

โฮมไอโซเลชั่น จะมีคุณหมอหนึ่งคนดูแลผู้ป่วย 20 ราย?

นพ.จเด็ด : ก็อย่างนั้น โดยคุณหมอนัดทำวิดีโอคอลเช้าเย็น และส่งยา ส่งอาหารให้วันละ 3 มื้อ อุปกรณ์เครื่องวัดอาการ เครื่องวัดออกซิเจน ถ้าเป็นสีเขียว 14 วันก็น่าจะหาย

เรื่องความชัดเจน เรื่องแล็บยูสกับโฮมยูส ต่อไปจะเป็นโฮมยูสทั้งหมด?

นพ.จเด็ด : ถูกต้องครับ ต่อไปจะให้ประชาชน คงมีการทำความชัดเจนกันอีกครั้ง

นพ.ปกรัฐ : เคยมีเคสแบบนั้น มีน้ำหล่อสมองไหลออกมาได้ ไม่แนะนำให้แยงไปถึงข้างหลังเองโดยเราไม่รู้ ถึงแม้มีความกล้าก็อันตราย ต้องคิดว่าจุดประสงค์สองอย่าง หนึ่งป้องกันการแพร่ต่อ สองเพื่อต้องการให้รู้ว่าตัวเองติดเชื้อ เราจะมีอาการเป็นยังไงต่อไป ถ้าเขาติดเชื้อจริง ไวรัสอยู่ในคอ ไม่ออกมา ทางน้ำลาย จมูก ก็ปลอดภัย สมบูรณ์แบบในตัวมันเอง