แพทย์คาดโอมิครอนจบ มี.ค. ก่อนเปลี่ยนสายพันธุ์-ย้ำโควิดไม่มีทางสูญพันธุ์!

จากกรณีดาราคนบันเทิงติดเชื้อโควิด แค่เดือนกุมภาพันธ์ตั้งแต่วันที่ 1 ถึงวันนี้ (24 กุมภาพันธ์ 2565) ติดเชื้อไปแล้วทั้งหมด 41 คน อะไรเป็นสาเหตุที่ทำให้ "โอมิครอน" หนึ่งในสายพันธ์ของโควิดทำให้ประชาชนติดเชื้อได้ง่าย ความรุนแรงจะเป็นอย่างไร และเชื้อโควิด-19 จะมีโอกาสพันธุ์หรือไม่

รายการโหนกระแส ดำเนินรายการโดย หนุ่ม กรรชัย กำเนิดพลอย เปิดใจสัมภาษณ์ ศาสตราจารย์เกียรติคุณ ดร.วสันต์ จันทราทิพย์ หัวหน้าศูนย์จีโนมทางการแพทย์ รพ.รามาธิบดี เกี่ยวกับเรื่องนี้

ดร.วสันต์ : ถ้าดูโอมิครอน WHO ขอร้องให้บรรดาห้องแล็บช่วยดู จะมีพี่ ๆ น้อง ๆ เขา โอมิครอนแตกเป็นสายพันธุ์ย่อย คือ BA.1 และ BA1.1 หลังจากนั้นเป็น BA.2 และ BA.3 นี่คือโอมิครอน

ทำไมเยอะ ?

ดร.วสันต์ : ถ้าเราดูเดลตา เดลตามีสายพันธุ์ย่อยเยอะกว่านี้ เป็น AY.1-80 เพราะว่าโอมิครอน ไม่เคยหยุดการกลายพันธุ์ มันจะกลายไปเรื่อย ๆ

มี 14 คำถามที่ต้องถามอาจารย์ คำถามแรก โอมิครอนจะระบาดในไทยอีกนานแค่ไหน ?

ดร.วสันต์ : จากข้อมูลทั่วโลก หลายประเทศ โดยเฉลี่ยไม่เกิน 2 เดือน คือ 60 วัน ทุกประเทศทั่วโลกไม่เคยเกิน 2 เดือน

ของเรา ก.พ. มี.ค. น่าจะจบ แล้วจะเปลี่ยนสายพันธุ์อีกมั้ย ?

ดร.วสันต์ : เปลี่ยนครับ WHO บอกว่าโอมิครอนไม่ใช่สายพันธุ์สุดท้ายอย่างแน่นอน

ต้องไปอีกกี่สายพันธุ์ ?

ดร.วสันต์ : WHO บอกว่าคงต้องอยู่ไปกับไวรัสโคโรน่า 2019 ไปอีกนาน แต่ WHO บอกชัดเจนว่าปีนี้การระบาดใหญ่ ทีแพนิกไปทั่วโลกจะยุติลง ประมาณกลางปีนี้ เปลี่ยนจากโรคอุบัติใหม่ที่รุนแรง เป็นโรคที่ควบคุมได้ แต่ยังไม่ใช่โรคประจำถิ่น ไวรัสประจำถิ่นปีนี้จะลดระดับลงจนเราควบคุมได้แต่เราไม่แน่ใจว่าจะประจำถิ่นเมื่อไหร่ เพราะไวรัสประจำถิ่นมันมีอีกปัจจัยนึงคือเราต้องสามารถคาดคะเนได้ว่าเขาจะมาเมื่อไหร่ ไปเมื่อไหร่ ตอนนี้เรายังเดาใจเขาไม่ถูก

ประเมินได้มั้ยว่าจะสูญพันธุ์เมื่อไหร่ ?

ดร.วสันต์ : ประเมินได้ว่ามันจะไม่สูญพันธุ์ ไวรัสมีหลายประเภท ถ้าไวรัสเกี่ยวข้องกับทางเดินหายใจ จากประวัติศาสตร์ในอดีตถึงปัจจุบัน เช่นไวรัสไข้หวัดใหญ่ หรือไข้หวัดธรรมดา ไม่เคยมีสายพันธุ์ไหนหายไปเลย มีไวรัสบางประเภทที่หาย เช่นไข้ทรพิษ หรือโปลิโอ อันนี้เราควบคุมและหายได้ แต่ไวรัสที่เกี่ยวกับทางเดินหายใจ ยังไม่มีตัวไหนหายไปเลยจากระบบ เพียงแต่ว่าเมื่อระบาดแล้ว อาการทีแรกรุนแรง มีคนเสียชีวิต และจะค่อย ๆ บรรเทาเบาบางลง จนเราอยู่ร่วมกับเขาได้

ต่อไปก็จะเหมือนไข้หวัดแล้วเราก็กินยาและหายไป ?

ดร.วสันต์ : ใช่ครับ เป็นอย่างนี้ ฉะนั้นวันนี้สมมติมีใครติดกันมากมาย สำหรับผมถือว่าเป็นโอกาสดีที่มาติดกันช่วงนี้ เพราะโอกาสที่จะเจ็บป่วยหรือเสียชีวิตโดยอัตราจากต่างประเทศ 0.9 เปอร์เซ็นต์ เมื่อเทียบกับเดลตา เมื่อก่อนถึง 5.4 เปอร์เซ็นต์

ดร.วสันต์ : เราต้องเข้าใจว่าโรคไวรัสโคโรน่า 2019 เป็นกลุ่มอาการ ภาษาหมอคือสเปกทรัมป์ ตั้งแต่ไม่มีอาการเลย จนมีอาการรุนแรง ถ้าเดลตาจะหนักไปทางรุนแรง ถ้าโอมิครอน ส่วนใหญ่จะไม่มีอาการ หรือมีอาการนิดหน่อยคล้ายไข้หวัด แต่มี 0.9 เปอร์เซ็นต์ที่เสียชีวิต ฉะนั้นจะมีอาการรุนแรงน้อย แต่ไม่ใช่ว่าไม่มีเลย

คนมีอาการรุนแรง อาจเป็นคนไม่ได้ฉีดวัคซีนหรือมีโรคประจำตัว หรือคนแก่ ?

ดร.วสันต์ : ถูกต้องครับ เป็นอย่างนั้น

มีจำกัดอายุมั้ย ?

ดร.วสันต์ : 608 เป็นลักษณะซึ่งกรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุขเขาระบุไว้ เป็นโรคต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง เบาหวาน ต่าง ๆ นานา แต่เหล่านี้พยายามเลย รีบไปฉีดวัคซีนไว้ก่อนเลย

เขาลือกันว่า สุดท้ายต้องติดทุกคนจริงมั้ย ?

ดร.วสันต์ : อันนี้อาจคลาดเคลื่อนนิดนึง ที่ลือกันว่าทุกคนจะติดโอมิครอน ในประเทศไทย ไม่น่าจะใช่ เพราะโอมิครอนจะมาแล้วก็ไปภายใน 2 เดือน ไม่ทันติดคนไทยทั้งประเทศ แต่ถ้าเปลี่ยนคำพูดใหม่ว่าพวกเรา คนทั้งโลก ท้ายที่สุดในช่วงชีวิตของเราจะมีโอกาสติดไวรัสโคโรน่า 2019 ไม่ว่าสายพันธุ์ใดสายพันธุ์หนึ่งในปัจจุบันหรืออนาคต ก็จะใกล้เคียงกว่า

ปัจจัยการแพร่กระจาย ที่ติดกันเยอะ ๆ ส่วนใหญ่น่าจะมาจากตรงจุดไหน ?

ดร.วสันต์ : ถ้าพูดถึงสิ่งแวดล้อมก่อน ในกรณีของโอมิครอน ก็จะติดต่อกันได้ โดยผ่านทางเดินหายใจ อีกอันนึงคือสิ่งแวดล้อมเองโอมิครอนจะทนทานมาก ถ้าติดอยู่ตรงมือ อยู่ได้วันนึง ถ้าติดบนพื้นผิว 8 วันนะครับ นั่นหมายถึงว่า ถ้าบนผิวหนังตอนนี้โอมิครอนยาวไปแล้วเกือบวันนะครับ

ถ้าเดลตา อัลฟ่าอยู่บนผิวหนัง 4 ชม. แล้วจะตายไปถ้าเข้าเซลล์เราไม่ได้ อยู่บนพื้น ติดตามพื้นพวกลูกบิดกี่วันถ้าเป็นเดลตา ?

ดร.วสันต์ : เดลตาจะน้อยกว่า แต่ถ้าของโอมิครอนคือ 8 วัน

ถ้ามีคนไอแล้วเอามือไปจับ โอมิครอนติดมือ แล้วไปจับประตูห้องน้ำ เชื้อติดอยู่ตรงนั้น 8 วัน ?

ดร.วสันต์ : ครับ แต่ต้องเป็นพวกห้องส่ง ไม่มีแสงแดด พวกอุณหภูมิอย่างนี้จะอยู่ ถ้าเจอแสงแดดไม่รอด แสงยูวีทำลายทุกสิ่งอย่าง อยู่ที่โล่ง ๆ ไม่มีปัญหา แต่ถ้าอยู่ห้องส่งเย็น ๆ ห้องน้ำก็อยู่นานเช่นเดียวกัน ฉะนั้นแปลกมาก พอเขากลายพันธุ์ไป เข้าใจว่าอาจทำให้โครงสร้างไวรัสเปลี่ยนแปลงไปหรือไม่อย่างไร ทำให้เขาทนทานต่อสิ่งแวดล้อม ทำให้คนสงสัยว่าทำไมติดเชื้อกันง่าย ติดเชื้อกันบ่อย ติดกันเยอะ ส่วนหนึ่งมาจากสิ่งแวดล้อมด้วย

ดร.วสันต์ : ถ้าเป็น BA1 กับ BA2 ประมาณ 1.5 เท่า แต่ของเดลตาจำไม่ได้ว่าเท่าไหร่ ถ้ามองดูกรณี BA.2 การแพร่ ก็เทียบกับหัดเยอรมัน ประมาณ 18 หมายถึง 1 คน แพร่ไป 18 คน ขณที่เดลตาการแพร่อยู่ที่ 6.5 - 8 คน

ตั้งแต่ 1 ก.พ. จนถึงตอนนี้ ติดทั้งหมด 41 คน 1 ก.พ. มิว ศุภศิษฐ์, 7 ก.พ. เบลล่า ราณี , 11 ก.พ. บอม ธนิน , ไวท์ ณวัชร์ , ม่อน ธนัชชัย, พลอยชมพู, ซิง หฤษฎ์, 14 ก.พ. บอย ปกรณ์ , มะปราง อลิสา, 15 ก.พ. ตู่ จารุศิริ, 20 ก.พ. จอนนี่ แอนโฟเน่, กิต Three Man Down , 21 ก.พ. หน่อย บุษกร, เต-โอม-ตูน Three man down , ฟอส จิรัชพงศ์ , 22 ก.พ. เจมส์ จิรายุ , แอน ทองประสม, เจ เจตริน , ส้ม มารี, อิน บูโดกัน ,น้ำฟ้า ธัญญภัสร์, ณัฐ วงเคลียร์, ณัฐ ณัฐสิชณ์, ติวเตอร์ กรภัทร, ซี พฤกษ์, นุนิว ชวรินทร์, จ๊อบ รัชพล, จิมมี่ กานต์, แม็ก กรธิสส์, ยิม ปริญญากรณ์, ทอมมี่ สิทธิโชค, เจมส์ ศุภมงคล, 23 ก.พ. เกรท วรินทร , อาเล็ก ธีรเดช, ป๊อบ ฐากูร ,ว่าน วันวาน , โปเต้ วง MEAN, มิ้นท์ ณัฐวรา และหยาดทิพย์ ราชปาล ซึ่งหยาด 2 ครั้งแล้ว เยอะมากนะ ?

ดร.วสันต์ : ผมไม่ประหลาดใจ ต้องถามว่าทั้งหมดที่อ่านมาฉีดวัคซีนแล้วใช่มั้ย คำถามคือใช่ ทำไมถึงเกิดอย่างนั้น คือวัคซีนที่เราใช้อยู่ ณ ปัจจุบัน เราสร้างขึ้นมาอาศัยรูปลักษณ์อู่ฮั่นเป็นหลัก ถ้าเราดูโอมิครอน โดยเฉพาะ BA.2 ต่างจากอู่ฮั่น 100 ตำแหน่ง ฉะนั้นประสิทธิภาพของวัคซีนจะด้อยลง แล้วมีลักษณะการติดเชื้อหลังฉีดวัคซีน เรียกว่าวัคซีนเบร้กทู โอมิครอน 55.9 เปอร์เซ็นต์ คือ 100 นึงติดเชื้อได้ครึ่งนึง ฉะนั้นหลายคนเลยบอกว่าทำไมมีการติดเชื้อใหม่ เมื่อเทียบกับเดลตา 24 เปอร์เซ็นต์

ทำไมเขาถึงพูดกันว่าสายพันธุ์โอมิครอนมันกินเดลตา มันทดแทนยังไง เพราะอะไร ?

ดร.วสันต์ : มันเป็นวัฎจักรอยู่แล้ว ตั้งแต่อัลฟ้า เบต้า เดลตา ปกติเมื่อรับเชื้อเข้ามา รับเชื้อทีละตัว รับเชื้อคล้าย ๆ ไวรัส จะมีระบบกันไม่ให้ไวรัสอื่นเข้ามาด้วย สมมติเราติดโอมิครอนแล้ว โรคอื่นจะไม่เข้ามา

ดร.วสันต์ : เวลาอาการเหล่านี้มูฟไปข้างหน้า ประชากรทั่วโลกก็จะเป็น คือเอาเอลฟ่ามาให้คุณหนุ่มสูดเข้าไปก็จะไม่ติดนะ หรือติดได้น้อย เนื่องจากเรามีภูมิคุ้มกัน อย่างน้องสองคนนี้ถือว่าโชคดีมาก เข็มสี่แทบไม่ต้องฉีดแล้ว เพราะเขาได้ภูมิคุ้มกันตามธรรมชาติไปเรียบร้อย ผสมกับวัคซีนนี่สูงปรี๊ดเลยครับ

ควรเป็นยังไงเวลาไปกินอาหาร ?

ดร.วสันต์ : คือถ้าถามน้องสองคน ทุกคนรู้อยู่แล้วว่าต้องป้องกันตัวยังไง แต่น้องสองคนยังป้องกันไม่เข้มพอ เราเคยสัมภาษณ์ผู้ติดเชื้อหรือเป็นโรค HIV หรือคนต้องล้างไต กลุ่มคนเหล่านี้จะพยายามไม่ไป รพ. ทีนี้เขาจะดูแลตัวเองเป็นอย่างดี ปรากฏว่าไม่พบว่ากลุ่มคนสองกลุ่มนี้จะติดเชื้อมากมาย

อาหารประเภทไหนที่กินร่วมกัน อะไรต้องระวังให้มากที่สุด ?

ดร.วสันต์ : อะไรที่มีการฟุ้งกระจาย สมมติของทอด ของปิ้ง ของย่าง แต่ถ้าการฟุ้งกระจายนั้งอยู่ในที่กว้าง ๆ ลมโกรกนี่โอเค แต่ถ้ามีระบบปิด มีแอร์จะยุ่ง ไม่ว่าอยากอยู่หรือไม่แต่เราก็ต้องอยู่กับมันให้ได้

หลังโอมิครอนจะมีตัวอื่นมาแน่นอน มันจะรุนแรงมั้ย ?

ดร.วสันต์ : WHO ยืนยันอีกว่าไม่ทราบ ต้องรอดูเอง